نمایندگان مجلس شورای اسلامی هر چهارسال یکبار و از طریق انتخابات تعیین می‌شوند. نامزدهای شرکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی باید مورد تأیید نهادهای مربوط قرار گیرند. این نهادها به 2 گروه هیئت‌های اجرایی که وابسته به دولت و وزارت کشور هستند و شورای نگهبان تقسیم می‌شوند. نکته ای که در اینجا حائز اهمیت به نظر می رسد، اعلام بررسی نتایج احراز صلاحیت نامزدهای انتخابات مجلس یازدهم است.

نتایجی که نام بسیاری از چهره‌های سرشناس سیاسی را در زمره رد صلاحیت شدگان نشانده است.

از سوی دیگر بررسی‌های آماری تعداد تایید و ردصلاحیت شدگان به تفکیک استان‌های کشور نشان می‌دهد که آمار رد صلاحیت‌ها در برخی استان‌ها به مرز 70 درصد هم رسیده و در یکی از استان‌ها از این مرز نیز عبور کرده است.

اردوگاه اصولگرایان

توصیه ها، برنامه ها و وعدهای انتخاباتی

خبرگزاری فارس در گزارشی آورده است: نظر هیات های نظارت استانی شورای نگهبان درباره تایید، عدم تایید و یا عدم احراز صلاحیت‌های داوطلبان انتخابات مجلس شورای اسلامی از (شنبه) هفته جاری از طریق فرمانداری‌ها به داوطلبان اعلام شده است. بر این اساس، از روسای کمیسیون‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی، 6 رئیس تایید صلاحیت و 6 رئیس دیگر هم ردصلاحیت شدند، 2 رئیس نیز داوطلب انتخابات مجلس یازدهم نشدند. وضعیت تایید یا رد صلاحیت روسای کمیسیون‌های تخصصی مجلس در ذیل قابل مشاهده است: «تاییدصلاحیت»/ محمدمهدی زاهدی (کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری) – مجتبی ذوالنوری (کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی)،  داوود محمدی (کمیسیون اصل نود قانون اساسی)،  الهیار ملکشاهی (کمیسیون قضایی و حقوقی)،  جمشید جعفرپور (کمیسیون فرهنگی) و محمدرضا رضایی کوچی (کمیسیون عمران). «ردصلاحیت»/ عبدالرضا عزیزی (کمیسیون اجتماعی)،  الیاس حضرتی (کمیسیون اقتصادی)،  فریدون حسنوند (کمیسیون انرژی)،  غلامرضا تاجگردون (کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات)،  عزیز اکبریان (کمیسیون صنایع و معادن) و محمد جواد کولیوند (کمیسیون سیاست داخلی و شوراها)،  «عدم کاندیداتوری» / احمد علی کیخا (کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی) و علی نوبخت (رئیس کمیسیون بهداشت و درمان)

محسن پیرهادی، سخنگوی شورای ائتلاف نیروهای انقلاب در گفت و گو با خبرگزاری تسنیم در واکنش به لیست منتشر شده از سوی یک رسانه بعنوان فهرست نهایی ائتلاف نیروهای انقلاب برای انتخابات مجلس گفته است: این لیست، جعلی است و حقیقت ندارد. شورای ائتلاف هنوز 3 مرحله از فرآیند بررسی وضعیت کاندیداها برای لیست نهایی باقی مانده است. ائتلاف فعلا به جمع بندی درخصوص 120 نفر برای طی مراحل بعدی رسیده است؛ لذا در این مقطع، انتشار هر گونه لیست با نام شورای ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی، وجاهت ندارد و مواضع و تصمیمات این ائتلاف، با شفافیت و بطوری رسمی اعلام خواهد شد.

به گزارش خبرگزاری تسنیم،  پس از اعلام مرحله اول از نتایج بررسی صلاحیت‌ها که در هیئت‌های نظارت استانی و هیئت‌ نظارت مرکزی صورت گرفته، داوطلبانی که به رأی هیئت‌های نظارت استانی و مرکزی شکایت دارند، می‌توانند به مدت پنج روز از یکشنبه 22 دی 1398 شکایت خود را همراه با مستندات و مدارکی که اثبات‌کننده شرایط نمایندگی در آنان باشد، به محلی که هیئت‌های نظارت استانی در استان‌ها اعلام کرده‌اند و به ورزشگاه جهان پهلوان تختی در تهران اعلام کنند. نتیجه بررسی شکایات داوطلبان از هیئت‌های نظارت استانی و مرکزی توسط شورای نگهبان در تاریخ 11 بهمن اعلام می‌شود و داوطلبان مجددا می‌توانند در صورت اعتراض به این نتایج در یک فرصت 3 روزه شکایت خود را به شورای نگهبان اعلام کنند.  همچنین شورای نگهبان پس از بررسی آخرین شکایت داوطلبان تأیید صلاحیت‌نشده، نتیجه نهایی بررسی صلاحیت و شکایات را در تاریخ 22 بهمن اعلام می‌کند و پس از این تاریخ، دیگر بررسی صلاحیتی نخواهد داشت. لازم به ذکر است، کارشناسان حقوقی شورای نگهبان مستقر در دفاتر استانی و تهران (مجموعه ورزشی تختی) آماده ارائه مشاوره و راهنمایی به کاندیداها در ثبت اعتراض هستند.  گفتنی است، 16033 نفر در هیئت‌های اجرایی، بررسی صلاحیت شده‌اند، که در این مرحله با احتساب انصراف تعدادی از داوطلبان و با عدم شکایت تعدادی دیگر نسبت به نظر هیئت‌های اجرایی، نهایتا صلاحیت بیش از 14 هزار و 500 نفر از داوطلبان در هیئت‌های نظارت استانی و مرکزی بررسی شد.

قنبر کریم‌نژاد، رییس هیات نظارت بر انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرنگار تسنیم، اظهار داشت: از مجموع 531 نامزد ثبت‌نامی، 44 نفر در مرحله هیئت اجرایی رد صلاحیت شدند،  25 داوطلب دیگر نیز از حضور در عرصه انتخابات یازدهم انصراف داده‌اند که با این احتساب  کار 462 نفر به بررسی هیئت نظارت استان کشیده شد.  225 نامزد از مجموع رد صلاحیت شده‌اند و 148 نامزد دیگر نیز صلاحیت آنها احراز نشده است. رییس هیئت نظارت بر انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی عمده دلایل رد صلاحیت داوطلبان در این استان را مسائل اخلاقی، مهم‌ترین موضوعات در حوزه مخالفت و ضدیت با سیاست‌های نظام، عدم التزام به نظام و جمهوری اسلامی ایران برشمرد. داوطلبان رد صلاحیت شده یا آنها که صلاحیتشان احراز نشده است می‌توانند ظرف 4 روز آینده تا پنجشنبه به ارومیه مرکز استان واقع در محل پارک جنگلی سالن شماره 3 یا تهران اتوبان بسیج بلوار هجرت مجموعه ورزشی جهان پهلوان تختی مراجعه کنند.

سید علی پاک‌نژاد، رئیس هیات اجرایی مرکز حوزه انتخابیه کنگان، دیر، عسلویه و جم در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم، با بیان اینکه بررسی صلاحیت داوطلبان توسط هیئت‌های اجرایی و نظارت و  نتایج آن اعلام شد اظهار داشت: در مرحله نخست 45 نفر به عنوان داوطلبان نمایندگی در حوزه شهرستان‌های جنوبی استان بوشهر ثبت نام کردند که در مرحله نخست 3 نفر رد صلاحیت شدند و 3 نفر هم انصراف دادند. براساس اعلام نتیجه صورت گرفته توسط هیئت نظارت بر انتخابات استان بوشهر، در حوزه انتخابیه کنگان، دیر، عسلویه و جم  13 نفر تایید و 26 نفر رد صلاحیت شده‌اند.  نتایج بررسی صلاحیت کاندیداهای این حوزه پس از دریافت از سوی هیئت نظارت استان بوشهر، به کاندیداها اعلام شده است. معترضان به نتایج بررسی صلاحیت خود می‌توانند طی5 روز تا 26دی ماه به دفتر نظارت و بازرسی استان و یا به محل تعیین شده توسط شورای نگهبان در تهران مراجعه و شکایت خود را به ثبت برسانند. شورای نگهبان پس از بررسی‌ شکایات داوطلبان روز 12 بهمن نظر مجدد خود را به حوزه‌های انتخابیه اعلام می‌کند.

مهدی چمران، عضو شورای ائتلاف انقلاب اسلامی در گزیده ای از گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم، با تشریح اقدامات این شورا برای رسیدن به لیست نهایی تهران برای انتخابات آتی مجلس اظهار کرد: در روزهای گذشته و پس از انتخاب حدود 200 نفر از کاندیداهای واجد شرایط که در مرحله قبلی به شورای ائتلاف معرفی شده بودند،   جلساتی بدون حضور آنها و همچنین آن عده از اعضای شورای ائتلاف که کاندیدا نیستند، برای ارزیابی رزومه‌ها برگزار شد.  از میان این 200 نفر، 85 نفر از اشخاصی که جزو چهره‌های شناخته‌شده سیاسی از جمله نمایندگان فعلی و سابق مجلس و اشخاصی که سابقه مشاغل دولتی از قبیل وزارت را در کارنامه خود داشتند، کنار گذاشته شدند و  مابقی آنها برای مصاحبه‌ای تخصصی و 4 مرحله‌ای که بر اساس معیارهای علمی و  توسط یکی از اندیشکده‌های معتبر کشور انجام می‌شود، فراخوانده شدند. در نهایت نیز از میان این افراد، کسانی که  واجد بالاتر نمرات شوند، به همراه آن 85 نفر به مجمع عمومی معرفی می‌شوند. با توجه به اینکه برگزاری یک مجمع با حضور 2000 نفر از نظر هماهنگی‌های مکان برگزاری کار دشواری است، به احتمال زیاد این مجمع به شکل همزمان و الکترونیکی برگزار خواهد شد؛ به همین جهت تا زمان نهایی شدن سازوکارهای رایانه‌ای، نمی‌توان زمان دقیقی برای برگزاری این مجمع مشخص کرد؛ ولی تلاش ما این است که نهایتاً تا پایان هفته آینده این مجمع برگزار شود. به هر فرد عضو مجمع یک کد منحصر به فرد برای ورود به سامانه رأی‌گیری داده می‌شود تا از میان 120 نفر براساس رزومه‌هایی که در سامانه وجود دارد، رأی خود را بدهد؛ همچنین این رأی‌گیری  در روز و ساعت معینی و به شکل آنلاین برگزار می‌شود. پس از مشخص شدن 60 نفری که حائز بالاترین رأی در مجمع 2000 نفره شدند، در مرحله نهایی نیز اعضای شورای مرکزی ائتلاف به استثنای کاندیداهایی که در شورا عضویت دارند، به همراه نمایندگان چهره‌های سرشناس دارای اقبال اجتماعی و همچنین  نظرسنجی عمومی که از این 60 نفر صورت می‌گیرد، کار انتخاب 30 نفر نهایی لیست تهران شورای ائتلاف را  انجام خواهند داد.

رصد جریان رقیب

محمد هاشمی در گفت‌وگو با پایگاه خبری تابناک اظهار داشت: مردم بدون شک در انتخابات پیش روی حضور بسیار وسیعی خواهند داشت. چون آنها هم به‌خوبی می‌دانند که حضور پرشورشان در عرصه مهمی چون انتخابات برای دشمنان ما بازدارنده است. وی ادامه داد: مشارکت مردم در انتخابات به اندازه‌ای اهمیت دارد که دشمنان ما درباره میزان حضور و مشارکت مردم در انتخابات نقشه می‌کشند و برنامه‌ریزی می‌کنند؛ از این روی، لازم است در این برهه حساس کنونی تمام بسترها برای حضور حداکثری مردم در عرصه انتخابات فراهم شود. هاشمی درباره وضعیت اصلاح‌طلبان و طیف اعتدال در انتخابات مجلس خاطرنشان کرد: اما امیدواریم این جریان به رغم عملکرد ضعیفی که نمایندگان این طیف در مجلس داشتند، بتوانند با یک برنامه منسجم و البته معرفی چهره‌های باتجربه و شناخته شده در انتخابات مجلس، حرفی برای گفتن داشته باشند. وی تاکید کرد: در این دوره از انتخابات مجلس، با توجه به نقش حمایتی اصلاح‌طلبان از دولت و نارضایتی مردم از عملکرد قوه مجریه به ریاست آقای روحانی به‌خصوص در دوره دوم، اصلاح‌طلبان بدون شک برای پیروزی در انتخابات با معذوریت‌هایی مواجهه‌اند که این روند، کار آنها را در مقابل رقیب دیرینه‌شان یعنی اصولگراها سخت کرده است.

پایگاه خبری الف در گزیده ای از گزارشی با عناوین  «واکنش‌ها به اعلام نتایج بررسی صلاحیت داوطلبان انتخابات مجلس/ چهره های شاخص اصلاح طلب و اصولگرایی که تایید یا رد شدند» آورده است: رد صلاحیت 90 نماینده مجلس شورای اسلامی بدلیل مسائل مالی اما موجب حرف و حدیث هایی فراوانی شد. در حالی که برخی به شدت از این تصمیم دفاع می کردند و آن را گامی رو به جلو جهت ایجاد مجلسی کارآمدتر ارزیابی کرده اند اما عده ای نیز بر این اعتقادند حکم به فساد مالی بدون نظر قطعی دادگاه و طی مراحل دادرسی امکان پذیر نیست. اما به نظر می رسد پیشنهاد الیاس نادران، نماینده پیشین مجلس شورای معقول و منطقی ترین پیشنهاد باشد. نادران  در نامه‌ای از رئیس قوه قضائیه درخواست کرد دادستانی کل تحقیق درباره خطاهای مالی نمایندگان رد صلاحیت شده را آغاز کند. بر اساس اخبار منتشر شده از چهره های شاخص اصلاح طلب که تایید صلاحیت شده اند می توان به مسعود پزشکیان، مجید انصاری، سیدفرید موسوی، علیرضا محجوب، مصطفی کواکبیان، احمد مازنی، فریده اولادقباد، ابوالفضل سروش، سهیلا جلودارزاده و پروانه مافی اشاره کرد. از اصولگرایان نیز می توان به محمدباقر قالیباف، الیاس نادران، مرتضی آقا تهرانی، علیرضا زاکانی و احمدی امیرآبادی فراهانی اشاره کرد. از افراد سرشناس اصلاح طلب و اصولگرا که رد صلاحیت نیز شده اند می توان به محمود صادقی، علی مطهری، بهروز نعمتی، الیاس حضرتی، محمدرضا تابش، محمدعلی وکیلی، بهرام پارسایی، شهیندخت مولاوردی، محمدعلی پورمختار، محسن کوهکن، سیدحسین نقوی حسینی، نادر قاضی‌پور و غلامرضا کاتب اشاره کرد. جدولی که در ادامه به نقل از ایسنا آمده وضعیت صلاحیت چهره های شاخصی که ثبت نام کرده اند را بیان داشته است.  اطلاعات اولیه دریافتی از گستره کمی و کیفی رد صلاحیت نامزدها بی‌سابقه و بهت‌آور است. امیدوارم در مراحل بعدی رسیدگی با تجدیدنظر جدی شورای نگهبان امکان رقابتی شدن فضای انتخابات و بستن لیست برایمان فراهم شود. علی مطهری، نماینده فعلی تهران در مجلس شورای اسلامی هم در یادداشتی با عنوان «رویه باطل در بررسی صلاحیت‌ها» نوشت: شنیدم به استناد بند 2 ماده 28 قانون انتخابات مجلس، برای دوره یازدهم رد صلاحیت شده‌ام. بند 2 که یکی از شرایط کاندیداها را بیان می‌کند می‌گوید: التزام عملی به نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران. هرچه فکر کردم کجا من التزام عملی به نظام جمهوری اسلامی نداشته‌ام چیزی به خاطرم نیامد. احتمالا مفهومشان از نظام، رهبری نظام است… این نگاه هیئت‌های نظارت که زیر مجموعه شورای نگهبان هستند با نگاه مقام رهبری مغایر است و باید دست از این کارهایشان بردارند. با تمام این توضیحات هنوز بسیار زود است درباره نتایج نهایی تائید صلاحیت ها حکم قطعی داد. به همین دلیل باید حدود یک ماه دیگر صبر کرد تا شورای نگهبان لیست نامزدهای انتخابات را اعلام نماید.

روزنامه صبح نو در بخشی از گزارشی با عنوان «بازی سیاسی دوباره با نگهبان انتخابات» آورده است: پروپاگاندای رسانه‌های اصلاح‌طلب برای مخدوش ساختن کارکرد هیات‌های نظارت، در شرایطی است که بسیاری از چهره‌های وابسته به جریان رقیب یعنی جریان به اصطلاح اصول‌گرایی، نتوانستند از فیلتر نظارت عبور کنند. پس از این اطلاع‌رسانی کدخدایی، موجی از گمانه‌زنی‌ها درباره وضعیت صلاحیت داوطلبان منتشر شد. برخی جریان‌های خاص اما با تخریب وجهه هیات‌های نظارت، رد صلاحیت نامزدهای وابسته به خود را بزرگنمایی کردند. روزنامه اصلاح‌طلب «آرمان ملی» روز گذشته در گزارشی با عنوان «قلع و قمع اصلاح‌طلبان» به وضعیت صلاحیت نامزدهای انتخاباتی اصلاح‌طلب پرداخت. این روزنامه در همان خط اول گزارش خود، مغرضانه‌بودن نوشته‌اش را به رخ مخاطب کشید؛ آنجا که نوشت: «همانطور که پیش‌بینی می‌شد بخش زیادی از اصلاح‌طلبان رد صلاحیت شدند.» روزنامه آفتاب یزد نیز در شماره روز دوشنبه خود، از در دیگری به موضوع ردصلاحیت نامزدهای اصلاح‌طلب پرداخت. این روزنامه تلاش کرد اینگونه جا بیاندازد که اساساً مجلس دیگر کارکرد و جایگاه خود را از دست داده و تغییر نفرات در آن، هیچ تاثیری در بروندادش نخواهد داشت. رسانه‌های اصلاح‌طلب در شرایطی رد صلاحیت برخی چهره‌های منتسب به خود را بزرگ کرده‌اند که برخی اخبار منتشره که هنوز صحت آن‌ها تأیید نشده، نشان می‌دهد که صلاحیت چهره‌های مطرحی از جریان اصلاح‌طلب به تأیید هیات‌های نظارت استانی رسیده است. افراد سرشناسی نظیر مجید انصاری، مسعود پزشکیان، الهام امین‌زاده، مصطفی کواکبیان، سهیلا جلودارزاده، احمد مازنی، محمدرضا تابش، بهروز نعمتی و حمیده زرآبادی، چهره‌هایی هستند که بنابر اخبار منتشره، صلاحیت‌شان به تأیید رسیده است. پروپاگاندای رسانه‌های اصلاح‌طلب برای مخدوش ساختن کارکرد هیات‌های نظارت، در شرایطی است که بسیاری از چهره‌های وابسته به جریان رقیب یعنی جریان به اصطلاح اصول‌گرایی، نتوانستند از فیلتر نظارت عبور کنند. غلامرضا کاتب، حسین نقوی‌حسینی، نادر قاضی‌پور و حمیدرضا حاجی‌بابایی، از جمله چهره‌های مطرح اصول‌گرایی بودند که رسانه‌ها از آن‌ها به‌عنوان ردصلاحیت‌شدگان یاد کرده‌اند. بنابر اخبار واصله تعداد قابل توجهی از چهره‌های اصلاح‌طلب که در دولت روحانی نیز فرماندار، استاندار و معاون وزیر بودند، صلاحیت‌شان از سوی هیات‌های نظارت استان تأیید شده است. ذکر این نکته نیز بجاست که بسیاری از چهره‌های اصلاح‌طلب و حتی اصول‌گرایی که در این دوره صلاحیت‌شان توسط هیات‌های اجرایی یا هیات‌های نظارت استان رد شده، عمده دلیلش به‌خاطر سوءسابقه عمدتاً اقتصادی این افراد بوده است.